Kuatia Ñepyrũha
| Tereg̃uahẽ porãite Vikipetãme, opaite tembikuaa hekosãsóva renda, opavave ikatúva ohai.
|
Avañe'ẽ ha Guaraniñe'ẽ ombohéra hikuái umi Guaranikuéra pe iñe'ẽ teépe. Guarani ha'e peteĩva umi te'yikuéra Amérika-gua ñe'ẽnguéra apytépe hetave iñe'ẽhárava, oñemohendáva irundy tetãnguéra iñambuévape (Paraguái, Argentina, Volívia ha Pindoráma). Péva ha'ehína pe ñe'ẽ ha'ekuéra oipurúva oñomongeta hag̃ua, ombohasávo ojupe hemiandu, hembikuaa, hembiasa ha hembipota. "Ava" niko he'ise tekove, yvypóra, tapicha, kuimba'e térã kuña oikóva oñondive, peteĩ avano'õme; "ñe'ẽ" ikatu he'ise "ñemongeta ahy'o pu rupive". Péva ha'ehína pe tembipuru guasu guarani kuéra oipurúva ojokupyty hag̃ua, ojoapytépe. Ñe'ẽ niko omopeteĩ chupekuéra ha ohechauka avei avakuéra oikoha peteĩ tetãme ha upe tetãme ojepuruha peteĩ ñe'ẽte, ha'éva avañe'ẽ. Avei, ha'eñoite ojehechakuaáva ñe'ẽ teéramo peteĩ tetã Ñembyamérika-guápe.
Tupi ha guarani ñe'ẽ aty guasu rehegua, oguereko hetáichagua ñe'ẽnunga, upéicharõ jepe oĩ jekupyty ijapytepekuéra ha heta mba'épe ojojogua ko'ã ñe'ẽnungakuéra.
Avañe'ẽ ha karaiñe'ẽ ha'e Paraguái retaãme ñe'ẽ tee ary 1992 guive. Japypateĩ 2006 guive ha'e avei ñe'ẽ tee Mercosur-pe, karaiñe'ẽ ha poytugañe'ẽ ykére.
- 535 Kirito mboyve— Síro II pe Tuicháva, Péysia mburuvichavete, omohu'ã pe ka'irãi hudío amo Vavilóniape oñemosẽ rire 70 ary ojeguerahava'ekue umi hudíope.
- 1806.— Oĩ ojukáva pe mburuvichaveteJacobo I Haiti pegua-pe (ta'angápe), omyakãva Haiti ñepu'ã.
- 1893.— Omano Patrice de MacMahon, dúke peteĩha Magenta pegua, Hyãsia mburuvicha.
- 1912.— Heñói Albino Luciani, oñembohera jey Huã Páulo I ramo ojeporavo rire ichupe oiko hag̃ua ichugui Pápa ary 1978-pe.
- 1973.— Oiko aja pe Yom Kipur ñorairõ, OPEP omoñepyrũ pe Itakyra jejoko, novendesevéivo itakyra umi tetã oipytyvõvape Israel oñorairõ hag̃ua Síria ha Ehíto rehe, ondyrýgui hikuái ijyvýre.
… karai Isaac Newton (taꞌangápe), herakuãite peteĩ tembikuaatyhára katupyryvéva ramo, oñemoarandu avei pe alkímia rehe ha oguereko hógape heta aranduka oñe'ẽva alkímia rehegua.
... Ary 2022 Paraguái Jepapa marandúicha, Paraguáipe oĩ 6 109 644 ava?
… ikatu jahecha ñande resa añónte rupive pe Thiomargarita magnifica, techa mbotuichaha jeporuꞌỹre, upéva hína pe vaytéria ituichavéva.
… saary XIX jave, karai Simón Bolívargui oiko irundy tetã mburuvicha ramo Ñembyamérikape?
… ára 14 jasyapy jave, ojegueromanduꞌa Pi (π) ára, ojoguaitégui mbaꞌéichapa ojehai papapy π (3,14) ha ojehai pe arange amo Amérika Retãvore Joajukuérape (3/14).
… Poyvi Paraguái ijojahaꞌỹ haꞌanga mokõivagui, tenondépe heꞌíva "República del Paraguay" (pálma ha taruma ojejokuáva iguýpe, peteĩ mbyja saꞌyju mimbíva apuꞌa hovy mbytépe), hapykuépe heꞌíva "Paz y Justicia" ("Pyꞌaguapy ha Tekojoja") peteĩ leõ ha peteĩ gorro frigio.
Vikipetã ha'e tembiapo ohekáva jajapo hag̃ua oñondivepa peteĩ ñe'ẽryrupavẽ iñe'ẽ hetáva, opavavéva ikatu ohai ha oñemoarandu hese, oñemopyendáva internet-pe wiki rembiporu rupive. Ko'ápe, roipota rejuhukuaaha opaite tembikuaa hekosãsóva, upéva he'ise marandu ndaijapúiva, ikatu jaikuaa moõguipa oúva, ha ikatúva oñemoambue térã ojehai jey. Ko tembiapo oguata umi tekorã ombohapéva rupive ha opa imarandu oñemyasãi Creative Commons BY-SA rupive ha upe rupi ikatu ojepuru ojepotaháicha imarandu, oĩramo tekorã jepururã guýpe. Nde avei ikatu ohai ha omoambue Vikipetã marandu, reike va'erãnte nde réra reheve ha remba'apo va'erã umi tekorã tenondeguáva, ha'éva "jahai va'erã mba'e ikatúva jaikuaa porãite iñañeteha" ha "marandu imba'eguasúva opavavépe".
Opa umi ohaíva ha omba'apóva ko'ápe oipytyvõ potahápe kyre'ỹ ha oñembyaty oñondive peteĩ aty oñepytyvõvape, tendota'ỹva, oiporavo ha omba'apo joáva. Ndahasýi reñepyrũ hag̃ua, rehaikuaa avañe'ẽme ha reporandu va'erãnte pe ndereikuaáiva. Iporãite ñañemongetávo, upéicha ñamba'apo porãve ha ituichavéta ko ñane rembiapo.
| Tembiapokuéra ambuéva | ||
|
Vikipetã oiko Wikimedia rupive, aty viruremimono'õ'ỹva omboguatáva tembiapokuéra hekosãsóva heta ñe'ẽme:
| ||
